Na wstępie należy wyjaśnić, czy w ogóle jest władza rodzicielska? Zgodnie z obowiązującymi przepisami i orzecznictwem sądów, należy pod tym pojęciem rozumieć sferę praw i obowiązków, jakie rodzice posiadają względem swoich dzieci. Najogólniej rzecz ujmując zobowiązani są troszczyć się o duchowy i fizyczny rozwój dziecka, przygotować je do pracy (zapewnić warunki kształcenia zawodowego), by w maksymalnym stopniu wykorzystać uzdolnienia dziecka. Władza rodzicielska powstaje z momentem narodzin dziecka i z reguły przysługuje obojgu rodzicom, aż do momentu osiągnięcia przez nie pełnoletności. W ramach władzy rodzicielskiej mieści się m.in.: sprawowanie opieki, zarządzanie majątkiem, działanie imieniem dziecka, wybór kierunku kształcenia, światopoglądu. Z mocy prawa każde z rodziców jest przedstawicielem ustawowym dziecka, zaś w istotnych sprawach powinni decydować wspólnie np. wybór szkoły, wyjazd za granicę – jeżeli w tej sferze nie będą się w stanie porozumieć, wówczas potrzebne staje się rozstrzygnięcie sądku opiekuńczego.
Natomiast samo orzeczenie w przedmiocie władzy rodzicielskiej, to jeden z podstawowych punktów wyroku rozwodowego, oczywiście jeżeli małżonkowie posiadają małoletnie dzieci. Władzy rodzicielskiej nie należy mylić z miejscem zamieszkania dziecka, czyli z określeniem, przy którym z rodziców dziecko ma zamieszkiwać. Warto podkreślić, że sąd ma możliwość pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom, jak też możliwość powierzenia wykonywania władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, przy ograniczeniu władzy drugiego, do określonych obowiązków i uprawnień.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej ma miejsce w dwóch przypadkach:
- jeżeli rodzice żyją w rozłączeniu, bez względu czy z uwagi na rozwód, czy też z innych powodów,
- kiedy istnieje zagrożenie dla dobra dziecka.
Stan zagrożenia dobra dziecka ma miejsce, jeżeli dochodzi do zaniedbań z sferze zaspakajania jego potrzeb np. zaniechania przy realizacji obowiązku szkolnego, brak dbałości o zdrowie dziecka, brak zapewnienia właściwej opieki, pojawianie się sytuacji zagrożenia dla zdrowia i życia dziecka, za które odpowiadają rodzice. Takie sytuacje najczęściej mają miejsce w rodzinach patologicznych, gdzie występuje spożywanie alkoholu, środków odurzających, występuje przemoc fizyczna i psychiczna.
Przy ograniczeniu władzy z uwagi na rozłąkę rodziców, sąd może określić, że rodzic ograniczony ma prawo np. do:
- wyrażania zgody na wyjazd zagraniczny dziecka,
- współdecydowania o wyborze szkoły,
- wyrażania zgody na zmianę miejsca zamieszkania dziecka,
- wyrażenia zgody na wyrobienie paszportu,
- wyboru sposobu leczenia poza przypadkami nagłymi,
- prawo wglądu w dokumentację medyczną i szkolną dziecka.
Zakres tych praw i obowiązków dokładnie określa sąd. Rodzic ograniczony w wykonywaniu władzy rodzicielskiej może mieć np. prawo do decydowania o sprawach dotyczących przyszłości dziecka: wyboru szkoły, miejsca zamieszkania, miejsca spędzenia wakacji, wydaniu paszportu dla dziecka. Może mieć też prawo decydowania o sprawach dotyczących życia codziennego dziecka np. na jakie zajęcia pozaszkolne dziecko będzie uczęszczało, sposób leczenia i wyboru lekarza zajmującego się dzieckiem wraz z prawem wglądu w dokumentację medyczną.
W przypadku, kiedy przyczyną ograniczenia władzy rodzicielskiej jest zagrodzenie dla dobra dziecka, sąd ma możliwość wydania odpowiednich zarządzeń, na podstawie których:
- rodzice zostają zobligowani do określonego postępowania,
- skierować rodziców na odpowiednią terapię,
- określa się czynności, jakie rodzice mogą podejmować, a jakie wymagają zgody sądu,
- ustanowią się kuratora, który będzie nadzorował rodzinę,
- powierza się zarząd majątkiem dziecka ustanowionemu kuratorowi,
- zarządza umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej, lub placówce opiekuńczo-wychowawczej.
Organem, który orzeka o ograniczeniu władzy rodzicielskiej, jest sąd przed którym toczy się sprawa o rozwód lub separację. W innych przypadkach orzeczenie takie może także wydać sąd rejonowy właściwy według miejsca zamieszkania dziecka.
733 313 143
kancelaria@reslegal.pl
