- Pozytywne przesłanki rozwodu
Zgodnie z polskimi przepisami rozwód można orzec jedynie wtedy, gdy stwierdza się istnienie
tzw. przesłanek pozytywnych, a więc okoliczności wymaganych dla orzeczenia rozwodu
przy jednoczesnym braku istnienia tzw. przesłanek negatywnych.
Przesłanką pozytywną jest zupełny i trwały rozkład pożycia między małżonkami. Rozkład pożycia
jest z reguły zjawiskiem narastającym, uwarunkowanym zaistnieniem pewnych faktów bądź zachowań, które w konsekwencji prowadzą do rozkładu pożycia małżeńskiego. Sytuacja w której jeden
z małżonków dopuścił się zdrady małżeńskiej, nadużywa alkoholu bądź stosuje przemoc domową
nie stanowi wystarczającej przesłanki do orzeczenia rozwodu, bowiem Sąd nadal ma obowiązek zbadania, czy w danym małżeństwie nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia.
Zupełny rozkład pożycia – dotyczy sytuacji, w której zostały zerwane wszystkie więzi łączące małżonków, czyli duchowej, fizycznej i gospodarczej. Wspólne pożycie obejmuje bowiem aspekt emocjonalny przejawiający się wzajemną miłością, szacunkiem, zaufaniem, współżycie fizyczne
oraz wspólnotę gospodarczą polegającą na prowadzeniu wspólnego gospodarstwa domowego.
Przy czym nie zawsze konieczne jest, aby całkowicie ustała więź gospodarcza, bowiem może się zdarzyć, że mimo nieistnienia pozostałych więzi małżonkowie nadal wspólnie zamieszkują czy spłacają zobowiązania, które wspólnie wcześniej zaciągnęli. Takie częściowe istnienie więzi gospodarczej
nie stoi na przeszkodzie orzeczeniu rozwodu.
Natomiast trwały rozkład pożycia – ma miejsce w sytuacji, w której doświadczenie życiowe pozwala przyjąć, iż na tle okoliczności konkretnej sprawy powrót małżonków do wspólnego pożycia nie nastąpi. Przy czym upływ czasu nie jest konieczną przesłanką trwałości, gdyż mogą powstać okoliczności o takiej wadze i znaczeniu dla pożycia małżonków i tak dalece naruszające harmonijność tego pożycia,
że nie można oczekiwać powrotu małżonków do pożycia, mimo iż rozłam w małżeństwie nastąpił
w ciągu, obiektywnie rzecz biorąc, krótkiego czasu, jaki upłynął od konkretnego zdarzenia, np. zdrada małżeńska.
Zupełność i trwałość rozkładu pożycia muszą występować łącznie, gdyż zupełność rozkładu nie zawsze musi się wiązać z jego trwałością.
- Negatywne przesłanki rozwodu
Polskie przepisy przewidują również okoliczności na skutek których rozwód
nie może zostać orzeczony, pomimo tego, że pomiędzy małżonkami nastąpił zupełny
i trwały rozkład pożycia. Są to tzw. negatywne przesłanki rozwodu.
Negatywne przesłanki rozwodu:
- Dobro wspólnych małoletnich dzieci stron
Orzeczenie rozwodu jest niedopuszczalne, jeżeli w jego następstwie miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci stron. Wówczas bierze się pod uwagę wszelkie okoliczności, jakie będą miały wpływ na rozwój i wychowanie dziecka. Dla oceny, czy dobro dzieci sprzeciwia się rozwodowi, należy konkretnie rozważyć, jaka byłaby ich sytuacja, gdyby do rozwodu nie doszło i porównać ją
z sytuacją, jaka będzie po orzeczeniu rozwodu.
- Zasady współżycia społecznego
Przesłanka współżycia społecznego ma charakter ocenny. Uznaje się, że zasady współżycia społecznego są to określone wzorce postępowania, ustalone przez normy moralne lub obyczajowe. Przykładem takich norm, które przesądzają o niedopuszczalności rozwodu może być chociażby nieuleczalna choroba małżonka, kiedy jego stan wymaga udzielenia mu pomocy. Zatem orzeczenie rozwodu jest niedopuszczalne, jeżeli w powszechnym odczuciu byłoby to niesprawiedliwe i krzywdzące dla jednego z małżonków.
- Żądanie rozwodu przez małżonka wyłącznie winnego rozkładowi pożycia.
Orzeczenie rozwodu jest niedopuszczalne, jeżeli rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny rozkładowi pożycia małżeńskiego. Od zasady tej istnieją jednak dwa istotne wyjątki:
- drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód,
- odmowa rozwodu w okolicznościach danej sprawy jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.