Wyrok rozwodowy ma swoje stałe elementy o których Sąd – co do zasady – musi orzec. Dotyczy
to winy (chyba, że małżonkowie żądają rozwodu bez orzekania o winie), władzy rodzicielskiej
nad małoletnimi dziećmi stron, ich miejsca zamieszkania, kontaktów z dziećmi, alimentów na dzieci lub drugiego małżonka, gdy jest takie żądanie oraz korzystania ze wspólnie zajmowanego mieszkania – jeżeli małżonkowie tego się domagają.
W praktyce coraz częściej pojawiają się pytania Klientów o opiekę naprzemienną. Dlatego warto poświecić tej tematyce kilka słów, otóż ustalenie opieki naprzemiennej ma miejsce w sytuacji, gdy między rodzicami nie ma konfliktu w sprawach dotyczących dziecka. Należy jednak pamiętać, że opieka naprzemienna nie jest standardowym rozwiązaniem, a stanowi wyjątek, bowiem więcej argumentów przemawia „przeciwko”, aniżeli „za” stosowaniem takiego rowiązania. W tym miejscu należy wskazać na czym właściwie opieka naprzemienna polega. Polega to na tym, iż dziecko przez pewien okres czasu mieszka z matką, a następnie z ojcem. Innymi słowy, dziecko spędza np. dwa tygodnie u matki, a kolejne dwa tygodnie u ojca, a następnie wraca do matki na dwa tygodnie. Należy podkreślić, iż opieka naprzemienna jest możliwa, tylko w przypadku porozumienia rodziców co do władzy rodzicielskiej
i kontaktów rodziców z dzieckiem.
Zgodnie z polskimi przepisami, Sąd ma obowiązek uwzględnić porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie,
jeżeli porozumienie to jest zgodne z dobrem dziecka. Z powyższego wynika, że wspomniane porozumienie może dotyczyć dwóch zagadnień:
- wykonywania władzy rodzicielskiej oraz
- utrzymywania kontaktów z dzieckiem.
Jak się wydaje, porozumienie między rodzicami dotyczące wykonywania władzy rodzicielskiej może wchodzić w grę tylko wówczas, gdy obojgu rodzicom Sąd pozostawi władzę rodzicielską. Porozumienie nie zostanie więc uwzględnione nie tylko wówczas, gdy Sąd pozbawił władzy rodzicielskiej oboje rodziców, lecz także gdy rozstrzygnął o pozbawieniu władzy rodzicielskiej jednego z nich. Uwzględnienie porozumienia jest natomiast możliwe, jeżeli Sąd orzekł o powierzeniu wykonywania władzy rodzicielskiej jednemu z małżonków, ograniczając jednocześnie władzę rodzicielską drugiemu do określonych obowiązków i uprawnień wobec dziecka.
Porozumienie ma spełniać następujące funkcje:
- ułatwiającą stronom uregulowanie sytuacji porozwodowej, zachęcenie do rozważenia sposobów dalszego postępowania dotyczącego wychowania dziecka oraz zastanowienia się nad zakresem swoich praw i obowiązków,
- normatywną, czyli zawierającą szczegółowe postanowienia odnośnie pieczy rodziców
nad dzieckiem, - edukacyjną, czyli mającą na celu wyjaśnienie rodzicom ich praw i obowiązków rodzicielskich
po rozwodzie, a także - prewencyjną, której celem jest zapobieganie powstawaniu konfliktów między rodzicami
i angażowaniu w te konflikty dziecka.
Małżonkowie mogą porozumieć się odnośnie wszystkich spraw objętych ich obowiązkami oraz uprawnieniami wynikającymi z przysługującej im władzy rodzicielskiej. W odniesieniu do porozumienia rozwodzących się rodziców, sformułowany został pogląd, zgodnie z którym porozumienie powinno zawierać jak najwięcej szczegółów, bowiem im więcej sytuacji zostanie przewidzianych
w porozumieniu, tym mniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia konfliktu między rodzicami z tego powodu.
W tym miejscu należy podkreślić, iż opieka naprzemienna jest możliwa, gdy rodzice mieszkają
w miarę blisko siebie, aby dziecko mogło wychowywać się w jednym środowisku, tak aby zmieniając dom nie zmieniało szkoły i mogło uczęszczać na dodatkowe zajęcia. Dziecko powinno mieć również
u każdego z rodziców swój pokój i rzeczy codziennego użytku. Zaletą opieki naprzemiennej jest niewątpliwie możliwość stworzenia prawidłowej relacji między dzieckiem, a rodzicami. Co oznacza,
iż rozstanie rodziców będzie dla dziecka mniej dotkliwe, bowiem rozwód często oznacza, iż dziecko traci kontakt z jednym z rodziców. A rodzice będą mogli w takim samym stopniu uczestniczyć
w wychowaniu dziecka poprzez uczestnictwo w jego życiu i sprawowanie opieki. Wadą opieki naprzemiennej jest to, że dziecko zostanie pozbawione stabilizacji i poczucia przynależności do jednego miejsca. Jednak dziecko przy opiece naprzemiennej powinno być na tyle duże, że rozumie co się dzieje i taki sposób ukształtowania opieki nie może wpływać negatywnie na rozwój dziecka.
Rodzice, którzy rozważają zastosowanie opieki naprzemiennej powinni mieć na uwadze przede wszystkim potrzeby dziecka, które są różne i zależą od jego wieku i stopnia rozwoju. W przypadku dziecka, którego poziom rozwoju daje podstawę do przyjęcia, że rozumie na czym polega okresowe mieszkanie u każdego z rodziców, rodzice powinni wysłuchać jego zdania i uwzględnić jego rozsądne życzenia. W takiej sytuacji rodzice nie mogą kierować się własnymi potrzebami, bowiem w tym przypadku najważniejsze jest dobro dziecka.